Geweldloos communiceren

Geweldloos communiceren is een kunst die u veel kan opleveren.  Het is uiterst eenvoudig te begrijpen en aan te leren, maar bijzonder moeilijk om toe te passen.  Het gaat immers in tegen jaren van ervaring en indoctrinatie.  Gesprekken, verbaal en non-verbaal evolueren doorheen ons leven van open en nieuwsgierig (als kind) tot dwingend en competitief wanneer we ouder worden.

Elke communicatie vertrekt immers van een uitgangspunt; “Ik Wil”. Dat gaat van ik wil dingen begrijpen en leren kennen als kind tot – te vaak – ik wil mijn visie vooropstellen, ik wil gelijk halen, ik wil mezelf profileren, ik wil de ander geen gelijk geven, ik wil mezelf laten kennen aan de wereld.  Kortom, ik wil winnen.

Zelfrealisatie in een competitieve omgeving

Natuurlijk is er niets fout, met al die ‘ik wil’.  Het is niet meer dan een uiting van onze drang naar zelfrealisatie.  Alleen komen er zo problemen opdagen, wanneer we allemaal uitsluitend dat voor ogen houden en vergeten dat anderen, net als wij, hetzelfde willen.  Dan verzanden we in een dovemansgesprek, wat op zijn beurt dan weer tot frustratie zal leiden.  En frustratie – we worden niet begrepen – zal ons vervolgens naar conflictcommunicatie leiden; we willen gehoord worden.  Dus we willen winnen.

Maar eens we die stap genomen hebben, verliezen we de kern van communicatie uit het oog; samen tot een beter begrip komen. Alle openheid is dan weg en de bedoeling is verschoven van begrijpen en leren naar gelijk krijgen. Natuurlijk is het niet steeds zo scherp. Meestal gaat het ongemerkt voorbij.  Maar soms en echt we te vaak, gaat het over van een geweldloos communiceren (open en met respect voor andere opvattingen) naar een gewelddadige communicatie.  Voor sommigen onder ons is dit een vaste attitude geworden. Zeg maar een soort van karaktereigenschap.

Gewelddadige communicatie herkennen

Hoe herkent u competitieve of gewelddadige communicatie?  Bij mensen die narcistisch of borderline sociopatisch zijn, zal u het ongetwijfeld herkennen.  Maar ook vele gewone mensen als u en ik gebruiken dus deze communicatievorm als standaardpatroon.  Meestal onbewust en uit gewoonte. 

U blijft dan met een gevoel van onbehagen achter, en gevoel van ‘verloren’ te hebben. U kan het herkennen aan tal van zaken, maar deze vijf dingen zullen u zeker opvallen, zelfs zonder er veel moeite voor te doen.

Herkennen van communicatiepatronen

Hoe herkent u mensen die geweldloos communiceren achter zich gelaten hebben?

• Ze betrekken alles op zichzelf, zonder rekening te houden met u of uw inspanningen.  Let bijvoorbeeld op het gebruik van zinnen als “daar word ik niet vrolijk van”
• Vaak onderbreken ze u voordat u uitgesproken bent.  Ze veronderstellen te weten wat u gaat zeggen, maar geven u niet de ruimte uw zegje te doen.
• Ze negeren wat u zegt en gaan doodleuk verder met wat zij willen zeggen.  Typische zinnen als “Ja, maar” of “ik hoor je, maar” zijn er een voorbeeld van.
• Meestal zullen ze niet akkoord gaan met wat wie dan ook zegt, zelfs indien dat in tegenspraak is met vorige beweringen die ze deden.
• Ze beletten u elke vorm van weerwoord door autoriteit of macht te gebruiken.  Een voorbeeld hiervan zijn zinnen als “Je begrijpt het niet” of “Je mist het punt, wat ik wil zeggen is” of het veelgebruikte “daar gaat het niet over“ zijn hier een voorbeeld van.
• Geweldloos communiceren voorkomt deze zaken en richt zich op het bieden van ruimte aan anderen om zo ruimte voor uzelf te bekomen.  Dat zal leiden tot een beter wederzijds begrip, tot echte uitwisseling van informatie en tot wederzijdse erkenning.  En laat nu net dat hetgeen zijn wat we allemaal zoeken.

Aanpak van geweldloos communiceren

De basis van geweldloos communiceren is openheid, luisterbereidheid en respect.   Dat zijn drie begrippen die we vaak gebruiken wanneer we onszelf omschrijven, maar zelden toepassen in onze omgang met anderen.  Het is dus zeker de moeite waard deze drie begrippen even te bekijken in functie van onze communicatie.

Openheid

Openheid staat voor de bereidheid om andere zaken dan diegene die we geloven of kennen in overweging te nemen.  Als omschrijving klinkt het eenvoudig.  Maar et is een bijzonder moeilijke vaardigheid om toe te passen.

Wat we kennen en weten (of denken dat we kennen en weten) wordt al snel een zekerheid.  Zekerheden zijn zaken die we niet graag loslaten.  Het vormt immers een bedreiging.  Onzekerheden zijn voor ons brein gevaarlijke situatie, dus proberen we ze te vermijden.  Dat is een natuurlijke reflex die we overerfden van millennia evolutie.

In een gesprek zal zich dit aftekenen als de neiging om onszelf en onze standpunten hard te verdedigen.  Openheid is dus een attitude en de wil om ook stellingen die we als onzin, onwaar, onjuist of gewoon onmogelijk achten in overweging te nemen. Het is de basis van geweldloos communiceren.

Luisterbereidheid

Vaak denken we dat we gewoon onze oren moeten openhouden om te luisteren.  Maar luisteren ins meer dan dat.  Los van alle technieken die u kan leren, zoals instemmend mee knikken, samenvatten en begrip vragen en ga zo maar door, gaat het over iets anders.

Al deze technieken scheppen een illusie van luisterbereidheid.  Indien u er goed in bent, zal u er misschien zelfs mee wegkomen.  Maar echte luisterbereidheid is gegrond in nieuwsgierigheid.  Oprechte interesse.  Het wil zeggen dat u niet enkel de woorden hoort, maar ook mentaal de inspanning op brengt om de gedachtegang van de ander te volgen.  Met andere woorden, u verplaatst zich in de ander en probeert de zaken te zien en te overdenken vanuit haar of zijn standpunt.

Of om het nog anders te formuleren, u vergeet even uw standpunt en probeert de stelling van de ander te doorgronden en te begrijpen.  Dat kan u alleen met een grote maten van openheid.rbereidheid is de tweede stap in geweldloos communiceren.

Respect

Zowat iedereen geeft zijn of haar eigen invulling aan het begrip respect.  Het hangt dus meestal af van persoon en omstandigheden wat we als respectvol en respectloos beschouwen.  In deze context is het echter niet zo moeilijk om tot een werkbare consensus te komen. Respect hier (voor uzelf en voor de ander) wil eenvoudig zeggen dat u beide meningen naast elkaar laat bestaan zodat niemand zicht beter oif minder moet voelen.

Dat vergt een woordje uitleg.  Respect opbrengen wil zeggen dat u het idee dat u een gesprek moet winnen, dat u uw groot gelijk moet halen (al bent u ervan overtuigd dat u dat heeft) laat varen.  Het wil dus zeggen dat u kan aanvaarden dat de visie van de ander, hoe afwijkend ook, evenveel bestaansrecht heeft als die van u.

Aangezien u dit idee van winnen laat varen, moet u de ander niet langer overtuigen van uw visie. U laat hem of haar enkel de ruimte om zichzelf te overtuigen.  Of anders verwoord, u mag niet oordelen over de stelling van de ander.  In geweldloze communicatie kan u enkel accepteren dat u recht heeft op uw visie en dat de ander eveneens dat recht heeft op de zijne.  Een gesprek dient uiteindelijk om de visie van de ander te verkennen en om – wanneer u voldoende openheid en luisterbereidheid heeft opgebracht – ieder toe te laten haar of zijn inzicht aan te passen of niet.

Oordelen is dodelijk

Wat elke communicatie doet stilvallen, is oordelen.  Zodra u een oordeel zal vellen, al is het maar in gedachten, begint u met een ander soort van communicatie; conflict communicatie. Een oordeel is dodelijk voor elke vorm van begrip.  Het zal de ene visie boven de ander stellen, het sluit zo alle openheid en luisterbereidheid uit.  En dan blijft er dus maar een weg open; winnen.  Uw oordeel is de doodsteek voor geweldloze communicatie.

Probeer eens terug te denken aan het laatste gesprek dat u voerde, waarbij iemand duidelijk van mening verschilde met u.  Ik durf wedden dat u niet zo diep in uw geheugen moet graven.  Denk nu even terug aan het moment waarop u een onbehagen begon te voelen.   Dat is het moment waarop openheid, luisterbereidheid en respect de deur achter zich dicht deden.  Daar viel een oordeel, van u of van de ander.

Probeer het eens

U vraagt zich mogelijk af wat u hiermee moet.  We leven immers in een omgeving waar onzekerheid heerst en winnen boven alles staat.  Los van de discussie hoe zinvol dit is, biedt deze aanpak u een berg aan voordelen.  Het is de poort naar echte assertiviteit, naar rust in uw denken en vooral naar betere relaties.

Geweldloos communiceren zal u natuurlijk het respect van anderen opleveren.  Men zal u bijgevolg sneller in vertrouwen nemen en bovenal zal het u helpen te groeien in wat u ook doet.  Groeien doen we immers niet alleen.  De steun van anderen die u op deze manier verwerft zal een onontbeerlijke hulp zijn voor wat u ook wil bereiken in uw leven. 

Probeer het dus eens.  Probeer het dan weer opnieuw.  En opnieuw. Het vergt natuurlijk enige oefening om er echt goed in te worden.  En zelfs dan zal u zo nu en dan ten prooi vallen aan oude gewoontes.  Maar u zal merken, wanneer u het voor het eerst succesvol probeert, dat de beloning dan groot is. 

Heeft u nog vragen? Neem dan vrijblijvend contact met ons op